Η κρίση βρήκε μια Ελλάδα που είχε αλλάξει πολύ τις τελευταίες δεκαετίες, χωρίς να προλάβει να αφομοιώσει και να εσωτερικεύσει αυτές τις αλλαγές. Στην τροχιά της ευρωπαϊκής ενοποίησης, από μια χώρα λιτής ζωής είχε προλάβει να γίνει μια χώρα επιδεικτικής κατανάλωσης· από μια χώρα-μητρόπολη μιας μεγάλης διασποράς έγινε μια χώρα εισροής και διέλευσης μεταναστών, με αποτέλεσμα βαθιές και απρόβλεπτες αλλαγές, εν πολλοίς αδιόρατες ακόμη. Η οικονομική κρίση αλλά και η αντιμετώπισή της προκάλεσε ραγδαία οικονομική ύφεση που εκτόξευσε σε πρωτοφανή επίπεδα την ανεργία. Ποιες θα είναι οι ανάλογες συνέπειες, οι κοινωνικές και οι ψυχολογικές, και πώς θα επηρεάσει η ανεργία τις επόμενες γενιές;
(με ΚΛΙΚ στην εικόνα μετάβαση στην αρχική ΠΗΓΗ αυτής της ανάρτησης: ΧΡΟΝΟΣ ψηφιακό onlineπεριοδικό )
[ KΑΙΝΟΥΡΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ]
Ο συνδυασμός της κρίσης με την έκρηξη των μέσων κοινωνικής δικτύωσης έχει προκαλέσει αχαρτογράφητες ακόμη μεταβολές στη διεύρυνση της πολιτικής επικοινωνίας και στην πολιτική κουλτούρα. Αν και η Ελλάδα υπήρξε πάντα μια χώρα υψηλής πολιτικοποίησης, ο συνδυασμός κρίσης και νέων μέσων επικοινωνίας και δικτύωσης αλλάζει τους τρόπους με τους οποίους συναρμόζεται το προσωπικό με το πολιτικό. Καθώς το παλιό πολιτικό σύστημα κατέρρευσε και κονιορτοποιήθηκε, οι νέες πολιτικές διαθεσιμότητες ενίσχυσαν την κοινωνική πόλωση. Η άνοδος του νεοναζισμού ήταν αυτή που τράβηξε κυρίως τη διεθνή προσοχή. Αλλά εκείνο που θα χρειαστεί να καταλάβουμε είναι οι αξιακές μεταβολές και ανατοποθετήσεις που δεν υπακούουν σε γνώριμα πολιτικά σχήματα, αλλά δημιουργούν μια εντελώς καινούργια πολιτική γεωγραφία.Ζούμε σε μια εποχή που αναδιοργανώνονται και αναθεμελιώνονται ταυτότητες και σχέσεις. Πρόκειται για συναρπαστικές στιγμές.
[ ΓΕΝΙΚΕΥΜΕΝΗ ΚΡΙΤΙΚΗ, ΚΡΙΣΗ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗΣ και ΝΕΟ ΑΦΗΓΗΜΑ ]
Αλλάζουν όμως και οι σχέσεις των Ελλήνων με τον εαυτό τους. Η κρίση προκάλεσε μια γενικευμένη κριτική. Γιατί εμείς; Τι έφταιξε στην ιστορική πορεία της χώρας; Τι πήγε στραβά; Υπήρξε η Ελλάδα μια «εξαίρεση» από την πορεία του κόσμου, επομένως θα έπρεπε να υπαχθεί ξανά στον κανόνα; Εμφανίστηκαν μήπως στην Ελλάδα προβλήματα κοινά στην εποχή της παγκοσμιοποίησης αλλά με ιδιαίτερο τρόπο; Για ποιο λόγο έγινε αυτό; Η κριτική βέβαια πολλές φορές ακουμπά και δίνει νέα ζωή σε παλιά στερεότυπα, ενώ το εθνικό αυτομαστίγωμα καταντά πολλές φορές η άλλη όψη ενός ενδημικού εθνικού ναρκισσισμού. Ωστόσο η κρίση συνείδησης βρίσκει ή θα βρει το δρόμο να εκφραστεί μέσα από τη λογοτεχνία, την καλλιτεχνική δημιουργία, την ιστορία και τις αναζητήσεις των κοινωνικών επιστημών, το δοκίμιο, τις καινούριες διαδικτυακές μορφές έκφρασης. Το ζήτημα είναι η ικανότητά μας να τις αφουγκραστούμε και να τις συνθέσουμε. Το νέο αφήγημα για το τι είναι και τι θα είναι η Ελλάδα του 21ου αιώνα δεν έχει προκύψει ακόμη.
[ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΙΑΣΠΟΡΑ και ΝΕΟΙ ΔΕΣΜΟΙ ΜΕ ΤΗ ΧΩΡΑ ]
Πολλοί και μορφωμένοι Έλληνες, κυρίως νεαρής ηλικίας, φεύγουν για το εξωτερικό και δημιουργείται μια νέα ελληνική διασπορά. Μια διασπορά σε διαρκή και άμεση δικτύωση με την Ελλάδα, η οποία δίνει μια νέα διάσταση πλέον στο «ελληνικό πρόβλημα». Αλλά και οι παλαιότερες διασπορές επανακαθορίζονται ως προς την Ελλάδα. Αφενός το δικό τους ανανεωμένο ενδιαφέρον για την Ελλάδα δημιουργεί νέους δεσμούς με τη χώρα, πέρα από τα επίσημα και παραδοσιακά κανάλια που διαχειρίζονταν αυτή την επαφή, αφετέρου τα προβλήματα της Ελλάδας, όπως η μετανάστευση, η ύφεση, ο ρατσισμός δεν τους είναι ξένα. Όπως έδειξε και η κρίση της εικόνας της Ελλάδας στα γερμανικά λαϊκά ΜΜΕ το καλοκαίρι του 2011 (Focus, Bild), οι σύγχρονες στάσεις απέναντι στην Ελλάδα τέμνονται με το γεγονός ότι ο ελληνικός κλασικός πολιτισμός, που αποτελούσε ασπίδα και άλλοθι για τους Νεοέλληνες, έχει χάσει την προνομιακή του θέση στον δυτικό πολιτισμό. Η παγκοσμιοποίηση έχει ενθαρρύνει τον πολιτισμικό συγκρητισμό όσο και την πολιτισμική υβριδικότητα. Ταυτόχρονα στην Ελλάδα της κρίσης συμβαίνει μια πολιτισμική έκρηξη. Οι συζητήσεις είναι συνεχείς και οι πρωτοβουλίες καλλιτεχνικής δημιουργίας πολλαπλασιάζονται. Στην πόλη ανάβουν πολλές μικρές και μεγάλες φωτιές στη λογοτεχνία, στο θέατρο, στην ιστορία, στον κινηματογράφο, στο χορό κ.λπ.
[ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ]
Αυτοί οι πολλαπλοί επανακαθορισμοί και οι επανασυνδέσεις αναζητούν έναν γεωμετρικό τόπο που δεν βρίσκεται πλέον στον κόσμο των βεβαιοτήτων στις οποίες αγκυροβολούσαν οι ταυτότητες, αλλά στην κριτική. Υπάρχει μια γενεαλογία κριτικής στην Ελλάδα, την οποία πρέπει να αναδείξουμε εκ νέου. Συχνά, η κριτική αυτή εκκινούσε από ιδέες που κυριαρχούσαν στην Ευρώπη, αλλά έπαιρνε τη μορφή μιας σύγκρισης ανάμεσα στο πρότυπο και το κακέκτυπό του, ή του σχήματος κανόνας-εξαίρεση. Ο στόχος όμως ποτέ δεν ήταν η απομόνωση της Ελλάδας από την Ευρώπη ή από τον γύρω της κόσμο, αλλά το αντίθετο. Στην ανάλυσή μας, στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, το σχήμα δεν μπορεί να είναι πλέον το ακτινωτό, της μητρόπολης-περιφέρειας, αλλά εκείνο των πολιτισμικών μεταφορών. Πολλές από τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που εφαρμόζονται στην Ευρώπη σήμερα, είχαν ήδη δοκιμαστεί σε χώρες της Λατινικής Αμερικής τη δεκαετία του ’80 ή της Νοτιοανατολικής Ασίας τη δεκαετία του ’90 ή σε άλλες περιοχές. Η Ελλάδα θα αποτελέσει ένα παρόμοιο παράδειγμα για άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Η επανασύνδεση με τη γενεαλογία της κριτικής πρέπει να έχει και η ίδια κριτικό χαρακτήρα. Οι παλιές βεβαιότητες έχουν παρέλθει. Το ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο δεν υπάρχει πια και η ίδια η Ευρωπαϊκή Ένωση αποτελεί ένα πεδίο ανταγωνισμού ανάμεσα σε αντιμαχόμενες πολιτικές επιρροές, ερήμην των πολιτών. Η κριτική επομένως του ελληνικού μοντερνισμού αφορά το glocal, τους πολλαπλούς συνδυασμούς του παγκόσμιου με το τοπικό, διότι το ένα δεν υπάρχει χωρίς το άλλο. Η Ελλάδα θα μπορούσε να ιδωθεί σαν ένα κοινωνικό εργαστήρι του κόσμου, όπου δοκιμάζεται ένα νέο ευρωπαϊκό μοντέλο, και όπου μπορεί κανείς να δει καλύτερα τη διήθηση ανάμεσα στο τοπικό και το διεθνές, ανάμεσα στην ιδιαιτερότητα και τον κανόνα, στην εποχή μας.
[ ΠΡΩΤΟΤΥΠΟ ΦΟΡΟΥΜ ΣΥΖΗΤΗΣΗΣ ]
Όλα αυτά χρειάζονται να βρουν ένα forum συζήτησης. Διότι δεν θα τα βρει κανείς στα μεγάλα μαζικά μέσα ενημέρωσης, όπου συχνά διακινείται ένας λόγος τιμωρητικός και στιγματισμού. Δεν θα τα βρει εκεί που εφαρμόζεται η προληπτική λογοκρισία ή γίνεται πειρατεία των ανεξάρτητων φωνών. Ο στόχος μας είναι όλες αυτές οι ανεξάρτητες φωνές να βρουν στέγη εδώ, και το νέο περιοδικό, ο Χρόνος, να αποτελέσει προνομιακό τόπο έκφρασής τους και αφετηρία ενός γόνιμου προβληματισμού. Ο Χρόνοςέχει σκοπό να συνδέσει τις διάφορες μορφές της καλλιτεχνικής δημιουργίας με την πολιτισμική κριτική, καθώς επίσης τις κοινωνικές έρευνες με τις πολιτικές αναλύσεις, τον κόσμο που ζει στην Ελλάδα με τις νέες και παλιές διασπορές, τις συζητήσεις που αφορούν τη χώρα με τις συζητήσεις που αφορούν τον κόσμο. Θα δημοσιεύει άρθρα παρεμβατικά, εμπεριστατωμένα και πέρα από τα προφανή, άρθρα έγκυρα που θα φιλοδοξούν να αποτελέσουν κείμενα αναφοράς. Και οι πιο δύσκολες ιδέες μπορούν να αποδοθούν με ύφος απλό και φιλικό προς τον αναγνώστη, το οποίο δεν θα θυσιάζει τη στοχαστικότητα. Εκείνο που θα επιδιώξει είναι η πρωτοτυπία, γιατί δεν μπορείς να περιγράφεις μια καινούργια εποχή με συμβατικά εργαλεία και ερμηνευτικά σχήματα. Τέλος, θα επιδιώξει το διάλογο, τον τολμηρό διάλογο, την ανατροπή των στερεοτύπων. Ο στόχος είναι η διατύπωση θέσεων και όχι η διατήρηση συμβατικών ισορροπιών
[ΠΗΓΗ: Αντώνης Λιάκος, ΧΡΟΝΟΣ, ψηφιακό onlineπεριοδικό με αφετηρία την Ελλάδα, που γεννιέται σε μια συγκυρία στην οποία η χώρα στροβιλίζεται στη θύελλα της πρώτης μεγάλης κρίσης που έπληξε την εποχή της παγκοσμιοποίησης. Η κρίση αποκάλυψε και μεγέθυνε όλες τις προηγούμενες αδυναμίες της. Έδειξε πόσο έωλη και πλασματική υπήρξε η προηγούμενη εποχή της ευημερίας, τερματίζοντας τις αυταπάτες ότι η χώρα ανήκε δήθεν στον «σκληρό πυρήνα» της Ευρώπης. Η χώρα έγινε ταυτόχρονα, και για πρώτη φορά σε τέτοια έκταση, το επίκεντρο ενός διεθνούς ενδιαφέροντος, τόσο των πολιτικών ηγετικών επιτελείων όσο και της κοινής γνώμης. Όμως εάν συνήθως οι αναφορές στην Ελλάδα οφείλονταν κυρίως στον αρχαίο της πολιτισμό, εκείνο που ενδιέφερε πλέον δεν ήταν οι κληρονομιές της, αλλά το τι είναι τώρα, οι αιτίες που την οδήγησαν ώς εδώ, οι πολιτικές θεραπείας, οι λαϊκές αντιδράσεις, οι διεθνείς επιπτώσεις του «ελληνικού προβλήματος»
[Σ’ αυτό το ιστολόγιο αντιγράφω και επικολλώ μία ανάρτηση κάθε φορά, απ’ αυτές που τυχαία «συναντώ» στη μεταμεσονύχτια βόλτα στα ιστολόγια που παρακολουθώ έτσι όπως τα φέρνει στο e-προσκήνιο η μηχανή αναζήτησης της google, ένα πρόσχημα κι αυτό να φέρομαι στη Σιωπή «όπως η βροχή στους τσίγκους, ρυθμικά με ανωτερότητα». Με ΚΛΙΚ στην εικόνα μετάβαση στην ΠΗΓΗ αυτής της ανάρτησης: ΧΡΟΝΟΣ]