Η βία που υφίστανται οι γυναίκες στη Λατινική Αμερική είναι φαινόμενο καθημερινό, μια πρακτική «αυτονόητη», συνηθισμένη κι αποδεκτή, τόσο από τις ίδιες τις γυναίκες, όσο και από τις οικογένειές τους και την κοινωνία ολόκληρη. Είναι αναμενόμενο μια κοπέλα να δέχεται βία στο σπίτι από τον πατέρα της, όντας κόρη, πολύ πιο αναμενόμενο, από το φίλο της, ως αρραβωνιαστικιά του, βέβαιο δε απ’ τον άντρα της, ως σύζυγός του (!).
Απέχοντας πολύ από την ύπαρξη επίσημων θεσμών για την προστασία της, η γυναίκα στη Νότια Αμερική δεν τυγχάνει καν της υποστήριξης των γονιών της, οι οποίοι στη χειρότερη περίπτωση την κατηγορούν («δεν μπορεί, όλο και κάτι θα έκανε και θα εξόργισε τον άντρα της»), ενώ στην καλύτερη περίπτωση τής συνιστούν να σωπάσει και να υποστεί το καθημερινό μαρτύριο αγόγγυστα.
Αυτήν ακριβώς τη σιωπή κατακρίνει κι αντιμάχεται το φεστιβάλ, με τον μόνο τρόπο που διαθέτει και τολμά: την Κραυγή και την κατακραυγή. Κάποιοι μού σχολίασαν τον ηχηρό τίτλο του φεστιβάλ, η λέξη «κραυγή» τούς φάνηκε ακαλαίσθητη. Ίσως να έχουν κάποιο δίκιο. Όμως δεν πρέπει, σε καμία περίπτωση, να πέσουμε στην παγίδα. Εδώ δεν πρόκειται για ζήτημα αισθητικής, και η συγκεκριμένη λέξη καθόλου υπερβολική δεν είναι. Αντιθέτως, επιτυγχάνει αυτό που καλείται να πράξει: λέει τα πράγματα με τ’ όνομά τους. Πρέπει σ’ αυτήν εδώ τη χώρα, στην Ελλάδα, να μάθουμε επιτέλους να λέμε τα πράγματα με τ’ όνομά τους, καθώς και ν’ ακούμε να λέγονται έτσι, δίχως να δυσανασχετούμε.
Ακόμη, πρέπει να διευκρινίσουμε και να καταλάβουμε τα εξής: Κατ’ αρχήν, εδώ δεν μιλάμε για χειραφέτηση των γυναικών. Δεν πρόκειται για κάποιο παράπονο ή διαμαρτυρία για κάτι που δεν τηρείται, ούτε καν για αγώνα ισότητας των δύο φύλων κι εξίσωσης με τους άντρες. Ύστερα, δεν πρέπει να κρίνουμε έχοντας κατά νου τα δικά μας κριτήρια ή την ελληνική πραγματικότητα. Πολλά μπορεί να μένουν άλυτα στη χώρα μας, αλλά κάποια τουλάχιστον έχουν έως ένα βαθμό επιτευχθεί. Εδώ μιλάμε για χώρες, όπου η γυναίκα θεωρείται κι αντιμετωπίζεται ως υπάνθρωπος. Κι ακόμη, τη στιγμή που εμείς τα λέμε εδώ όλα αυτά ελεύθερα, οι γυναίκες που επιχειρούν το ίδιο στη Λατινική Αμερική στοχοποιούνται. Η γυναίκα που θα μιλούσε δημόσια στο Μεξικό, όπως εδώ απόψε, για την Τσάβες Καστίγιο και την Εσκομπέδο, θα έβλεπε από την επαύριο τη ζωή της ν’ απειλείται! [...]
Μοιάζει αδιανόητο, αλλά στην εξαιρετικά σπάνια περίπτωση που η γυναίκα δεν θα υποστεί βία στο σπίτι, θα αισθανθεί αγνοημένη και περιφρονημένη, και θα το απαιτήσει όντως η ίδια από το σύζυγό της!, όπως ρεαλιστικά αποτυπώθηκε στο παραπάνω ποίημα. Η παράδοση ενδοοικογενειακής βίας, ειδικά στο Μεξικό, έχει βαθύτατες ρίζες και οι απαρχές της θα μπορούσαν να εντοπιστούν στον καιρό του ερχομού των Ισπανών αποικιοκρατών (κονκισταδόρες), καθώς και του καθολικού δόγματος. Η φτώχεια, η εξαθλίωση και ο αναλφαβητισμός συνιστούν αναμφίβολα παράγοντες που διαιωνίζουν αυτό το φαινόμενο συστηματικής καταπάτησης ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Όχι, βέβαια, πως πέρα απ’ την καθημερινή βία στο σπίτι, οι Λατινοαμερικάνες δεν υφίστανται επιπλέον και τη βία που δυστυχώς συναντούμε παντού στον κόσμο, ακόμη και στις λεγόμενες «πολιτισμένες» κοινωνίες. Βιασμοί, ξυλοδαρμοί, εξευτελισμοί κλπ. συμπληρώνουν ένα φρικτό τοπίο βίας.
[ΠΗΓΗ: Απόσπασμα από ομιλία της Έλενας Σταγκουράκη στο 3ο Φεστιβάλ Ποίησης «Γυναικεία κραυγή» (13.3.2013) με θέμα: ΠΟΙΗΣΗ ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΗ ΣΙΩΠΗ ΤΗΣ ΒΙΑΣ Ολόκληρο το κείμενο, με πολλά ομόθεμα ποιήματα μεταφρασμένα από την Έλενα Σταγκουράκη, θα το βρείτε στο 3ο τεύχος του περιοδικού ΦΡΕΑΡ στο βάθος των περιστάσεων: http://frear.gr/]